Astronawigacja

Pomoce astronawigacyjne: Mapa astronawigacyjna

Autorem opracowania jest kpt. ż.w. Waldemar Sadłoń
Dziękuję za naukę i cierpliwość

16

W zasadzie takiej mapy nie ma.

W nawigacji oceanicznej pozycje określamy z ciał niebieskich, a nawigację prowadzimy na mapach o małej skali. Na takiej mapie bardzo trudne, prawie niemożliwe jest wykreślenie ALP (Astronomiczna Linia Pozycyjna), a to dlatego, że wymiar liniowy 1'φ jest bardzo mały, wręcz mikroskopijny. Natomiast arkusze zliczeniowe, które znamy z "Nawigacji" są za duże (gabarytowo) i często nieporęczne, i co najważniejsze, są praco- i czaso- chłonne przy ich opracowywaniu (rysowaniu).

Nie pozostało nic innego jak narysować sobie samemu mapę do wykreślenia obliczonej PO. Oczywiście wiemy, jak taką mapę się konstruuje (z nawigacji), niestety, nie zdaje to egzaminu w tym wypadku.
Ale i na to jest rada. Można obliczyć i narysować taką mapkę, i to dla dowolnej pozycji, a przede wszystkim dla naszej pozycji. Robimy to "odwrotnie", zaczynając od określenia wymiaru liniowego 1'φ.

Jak taką "mini" mapę wykonać?
Wystarczy nam do tego kartka papieru A-4, A-5 albo "odwrotna" strona mapy, na której właśnie prowadzimy nawigację.

• Nasza PZ (φ i λ) jest nam znana, w odniesieniu do niej rysujemy naszą mapę. Przykładowo: φ=48°00'0N ; λ=010°00'0W.
• Rysujemy dwie ramki: pionową dla (φ) i poziomą dla (λ). Myślę, że praktyczniejsze będzie narysowanie dwóch osi: pionowej i poziomej. Pionowa będzie odzwierciedlać południk PZ a pozioma równoleżnik PZ, otrzymamy coś w rodzaju "krzyża".
• Przyjmujemy wymiar liniowy 1'φ = 10mm. Jak widać, bardzo łatwo podzielić taki odcinek na 10 części i mamy dziesiętne części minuty szerokości, a więc kable.
• Obliczamy wymiar liniowy 1'λ.
• Zaczynajmy:
  10'φ = 100mm. Podstawiamy do wzoru:
  W tym wypadku rλ uważamy za "a" (zboczenie nawigacyjne)
  
  rλ ⁄ rφ = cos φ   czyli   rλ = rφ cos φ
  Podstawmy: rλ = 100 cos 48° = 100 × 0,6691306 = 66,9 = 67mm
  Jeżeli 10'φ = 100mm, to 10'λ = 67 mm. Obliczone 67mm dzielimy na 10 części (złoty podział odcinka) i mapa gotowa.

Obliczenia można przeprowadzić przy pomocy tablic nawigacyjnych albo kalkulatora.

Pytanie, co z powiększoną szerokością. Pamiętamy, że nasza mapka ma rozpiętość - maksimum 1°φ czyli 60'. Na tym (60') odcinku, minuta szerokości powiększy swój wymiar liniowy bardzo mało, wręcz mikroskopijnie, dosłownie na grubość kreski narysowanej na mapie ołówkiem i nie ma to żadnego wpływu na dokładność pozycji.

Praktyczny sposób wykonania mapy na potrzeby Astronawigacji

Rysujemy mapę dla φ = 50°.

• Bierzemy kartkę papieru w kratkę z zeszytu (A-5) lub (A-4).
• W połowie kartki lub jeszcze niżej rysujemy prostą [O-A].
• Przy pomocy trójkąta nawigacyjnego odmierzamy kąt 50° z punktu [O] i rysujemy prostą [O-B].
• Przy pomocy centymetrowej linijki, a jak takowej nie posiadamy, bierzemy drugą kratkowaną kartkę papieru (żółty kolor), (dwie kratki to 1cm) i na prostej [O-B] odmierzamy 10 odcinków, każdy odcinek równa się 1cm = 10mm = 1Mm. Więc 1mm = 0,1Mm, czyli 1 kabel.
• Od każdego z tych odcinków (z prostej O-B.), wykorzystując trójkąt nawigacyjny rysujemy prostopadłe aż do przecięcia się z prostą [O-A].
• Bierzemy kartkę papieru (kolor pomarańczowy) i na niej odwzorujemy minuty długości z zaznaczeniem 0' ; 5' i 10'.
• Na odwrotnej stronie mapy nawigacyjnej rysujemy dwie ramki: pionową dla (φ) i poziomą dla (λ).
• Z żółtej kartki na pionową ramkę odwzorujemy minuty szerokości, przykładając dwa, trzy, (n- razy) powtarzając odwzorowanie, czyli Mm, a z pomarańczowej kartki na poziomą ramkę identycznie odwzorujemy minuty długości, również powtarzając kilka razy odwzorowanie.
• I mapa gotowa.
• Kolory kartek to rzecz umowna. Dodano je dla lepszego zobrazowania. Oczywiście, na ogół są bez kolorów i tak najczęściej się to robi.

Jak widzimy potrzebujemy do tego tylko: ołówek, trójkąt nawigacyjny, trzy świstki papieru - niewiele, co?

W ten sposób można narysować zupełnie małą i wystarczająco dokładną mapę, dostosowaną do wyników obliczeń. Oczywiście pomysłowość w rysowaniu mapy przez początkującego nawigatora będzie mile widziana, jednakże musi ona spełniać jeden warunek - musi być zachowana zależność [liniowa] między minutami długościowymi z minutami szerokościowymi czyli skala mapy. Nie może być dowolności. Inaczej, zapomnijmy o dokładnej pozycji.
Po obliczeniu naszych danych niezbędnych do określenia (wyrysowania) naszej PO, mapę, po prostu można wyrzucić.

Dzięki zliczeniu matematycznemu (patrz i porównaj Nawigacja), możemy w ogóle nie wykreślać mapy, tylko od "ręki" obliczyć PO.
Pokażemy to później, w dalszej części.